W 2019 roku lekarze w Polsce stwierdzili ponad 2 000 przypadków chorób zawodowych pracowników – to ostatnie dostępne dane. Jak wynika z raportu Instytutu Medycyny Pracy, najczęściej były to choroby zakaźne, pasożytnicze, pylice płuc oraz choroby narządu głosu.

Choroby zawodowe pracowników i ich absencja w pracy to problem zarówno dla nich samych, jak i zatrudniającej ich firmy. Niekorzystne jest także zjawisko prezenteizmu, czyli obecności chorego w firmie, co skutkuje zmniejszeniem jego efektywności oraz dalszym rozprzestrzenianiem choroby, w przypadku chorób zakaźnych. Dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób działać, aby choroba zawodowa pracownika go nie dotknęła oraz jak skutecznie przeciwdziałać rozprzestrzenianiu dalszych zachorowań. Jak pracownicy mogą ochronić się przed schorzeniami wywołanymi pracą i jak wspomóc może ich w tym pracodawca? Wyjaśniamy w tym artykule.

Spis treści:

Czym są choroby zawodowe pracowników?

Definicja choroby zawodowej istnieje w polskim prawie od 1919 roku. Obecnie, zgodnie z art. 2351 Kodeksu pracy, można za nią uznać każdą chorobę wymienioną w wykazie, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy — bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem — stwierdzono, że:

  • została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy,
  • powstała w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanym „narażeniem zawodowym”.

Długotrwała choroba pracownika, czyli trwająca co najmniej 30 dni, niesie ze sobą ryzyko zawodowe także dla samego zatrudnionego. W przypadku długiej nieobecności w miejscu pracy, prawo daje pracodawcy „furtkę” do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia.

Co to jest karta stwierdzenia choroby zawodowej?

Choroby zawodowe pracowników to nie tylko kwestia natury zdrowotnej, ale też wskazane w przepisach procedury związane z jej formalnym orzeczeniem. Jednym z kluczowym dokumentów jest karta stwierdzenia choroby zawodowej, którą wypełnia właściwy inspektor sanitarny. Dzieje się to w ciągu 14 dni od momentu, w którym decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej stała się ostateczna. W karcie wpisane są m.in. informacje na temat:

  • rodzaju choroby zawodowej,
  • wyników kontroli warunków pracy w firmie,
  • głównych przyczyn powstania choroby,
  • czasu, w jakim pracownik narażony był na działanie szkodliwych czynników.

Inspektor sanitarny zawsze przesyła wypełniony dokument do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi.

Statystyka chorób zawodowych

W porównaniu z 2018 rokiem, w 2019 roku w Polsce wzrosła liczba przypadków chorób zawodowych pracowników. Było ich w sumie 2 065, czyli o 2,1% więcej niż 12 miesięcy wcześniej. Pracowników dotykały zwłaszcza zawodowe choroby zakaźne lub pasożytnicze (33,9%), wśród których najczęstsza była borelioza. Stanowiła niemal 90% wszystkich chorób z tej grupy. Dwucyfrowe wyniki uzyskały także choroby zawodowe takie jak: pylice płuc (21,9%), choroby narządu głosu (13%) oraz przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego (11,4%).
Poniżej przedstawiamy kilka danych dla chorób zawodowych pracowników w 2019 roku:

  • częściej chorowali mężczyźni, u których stwierdzono 58,7% przypadków wszystkich chorób zawodowych,
  • choroby zawodowe pracowników najczęściej występowały u rolników, ogrodników, leśników i rybaków (504 osoby),
  • współczynnik zapadalności na choroby zawodowe wyniósł 12,9 przypadków na 100 000 zatrudnionych,
  • 90,9% przypadków chorób zawodowych miało miejsce w górnictwie i wydobywaniu, rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie, edukacji, przetwórstwie przemysłowym oraz opiece zdrowotnej i pomocy społecznej.

Jedynie niewielki odsetek całości stanowiły choroby zawodowe pracowników biurowych. Z raportu Instytutu Medycyny Pracy wynika, że w całym 2019 roku odnotowano tylko 15 takich przypadków wśród:

  • pracowników obsługi klienta (6 osób),
  • pracowników ds. finansowo-statystycznych i ewidencji materiałowej (4 osoby),
  • pozostałych pracowników obsługi biura (3 osoby),
  • sekretarek, operatorów urządzeń biurowych i pokrewnych (2 osoby).

Choroby zawodowe i zwolnienie chorobowe pracowników po 50 roku życia

Na choroby zawodowe narażeni są pracownicy w każdym etapie życia, ale znaczną ich część stanowią osoby w wieku 50+. W 2019 roku lekarze orzekli 1 339 przypadków chorób zawodowych u zatrudnionych w wieku 55 lat lub starszych, co stanowi aż 65 proc. wszystkich stwierdzonych przypadków.

Zwolnienie chorobowe pracownika po 50 roku życia charakteryzuje się szczególnymi zasadami związanymi z wypłacaniem zasiłku chorobowego. Jedynie przez pierwsze 14 dni ten obowiązek spoczywa na pracodawcy, a już od 15 dnia przejmuje go ZUS. W przypadku osób młodszych granica ta wynosi 33 dni.

Jak chronić pracowników przed chorobami zawodowymi?

Pracodawcy mają obowiązek dbać o ochronę swoich pracowników poprzez cykliczne badania kontrolne oraz zapewnienie dostępu do odpowiedniej opieki i profilaktyki medycznej. Dzięki temu szanse na szybszą diagnozę i wdrożenie leczenia ewentualnych chorób są dużo większe, a nieraz można wielu schorzeniom zapobiec.
Z pomocą pracodawcom przychodzi SALTUS Ubezpieczenia i jego Pracownicze Programy Profilaktyczne. Pracownicy, którzy są ich beneficjantami, korzystają z usług prywatnych placówek i gabinetów, a przez to szybciej uzyskują specjalistyczną pomoc. Przy chorobach zawodowych pracowników jest to o ile istotne, że często są to schorzenia przewlekłe, które na długo mogą wyłączyć daną osobę z zawodowej aktywności.

SALTUS Ubezpieczenia – skontaktuj się z nami!

Specjalizujemy się w grupowych ubezpieczeniach zdrowotnych chroniących pracowników. Pomagamy dbać o zdrowie i zadowolenie zatrudnionych, co minimalizuje liczbę absencji chorobowych. Jesteśmy w stanie zapewnić ochronę ściśle dopasowaną do potrzeb, rozmiaru, charakteru działalności firmy oraz struktury wiekowej zatrudnionych. Współpracujemy zarówno z ogólnopolskimi sieciami medycznymi, jak i wysokospecjalistycznymi przychodniami regionalnymi, dzięki czemu zapewniamy pomoc w każdym zakątku Polski.

Wyróżniki oferty:

  • Brak górnej granicy wieku
  • Możliwość modyfikacji ochrony w trakcie trwania umowy
  • Aplikacja mobilna i telekonsultacje

Dodatkowe korzyści dla pracodawcy:

  • Świadczenia Medycyny Pracy, w tym Pracownicze Programy Profilaktyczne, nie stanowią przychodu pracownika – nie są obciążone CIT i ZUS
  • Pracownicze Programy Profilaktyczne zmniejszają całkowity koszt ubezpieczenia
  • Dobrze dobrana ochrona zmniejsza liczbę i długość absencji chorobowych pracowników