Specustawy, znane pod zbiorczym określeniem Tarcza Antykryzysowa, oprócz zasad wsparcia dla firm w czasie kryzysu określają też wiele innych przepisów, m.in. dotyczących praw i obowiązków pracodawcy i pracownika. W jaki sposób specustawy koronawirusowe zmieniły te relacje? Do czego jesteśmy zobowiązani jako pracownicy, a jakie w tej nietypowej dla wszystkich sytuacji są uprawnienia pracodawców?

Urlop podczas epidemii

Czego nie może pracodawca? Przede wszystkim odmówić pracownikowi urlopu. Zgodnie z art. 161 Kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów (art. 163 § 1 Kodeksu pracy), ustalanym przez pracodawcę.

Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Jeśli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem. Czy pracodawca może odmówić urlopu? Nie, może jedynie nie zgodzić się na udzielenie go w konkretnym terminie z powodu konieczności zapewnienia ciągłości pracy. Natomiast w przypadku zaległego urlopu wypoczynkowego, który nie został wykorzystany do 30 września następnego roku kalendarzowego, pracodawca ma prawo wysłać pracownika na zaległy urlop nawet bez jego zgody. Co ważne, rozwiązania te dotyczą również okresu zagrożenia koronawirusem.

Nadgodziny – obowiązek czy prawo?

Pracownik, który nie znajduje się pod szczególną ochroną, nie ma prawa odmówić pracodawcy wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z charakteru umowy o pracy, której obowiązkiem jest podporządkowanie się pracodawcy.

Pracodawca może zmusić do nadgodzin jednak tylko w sytuacji, gdy zachodzi konieczność usunięcia awarii, prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub jest to spowodowane szczególnymi potrzebami pracodawcy. Do grup pracowników, których pracodawca nie może zmusić do nadgodzin, należą kobiety w ciąży i pracownicy młodociani. Grupy te mają bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych (nawet, gdy sami chcą pracować).

Praca zdalna – obowiązki pracodawcy

Przepisy specustaw stanowią, iż pracodawca może nakazać swoim pracownikom przejście na system zdalny, a pracownik nie może odmówić. Przepisy nie mówią jednak nic o formie, w jakiej ma nastąpić to polecenie, dlatego pracownik powinien przyjąć każdą z nich (np. telefoniczną).

Ustawy nie definiują jednak szczegółów związanych z wykonywaniem pracy zdalnej. Pracodawca może powierzyć wykonywanie pracy zdalnej także w innym miejscu niż dom pracownika. Pozostałe kwestie są do ustalenia między zainteresowanymi stronami.

Jeśli pracodawca musi zamknąć swój zakład pracy, lub gdy nie ma możliwości wykonywania pracy zdalnej przez pracownika, nadal przysługuje mu wynagrodzenie – pod warunkiem, że pracownik gotów jest do dalszego wykonywania pracy. Kwestię tę szczegółowo reguluje art. 81 § 1 Kodeksu pracy, który mówi, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli wspomniany składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – pracownikowi przysługuje 60 proc. wynagrodzenia (dotyczy to m.in. pracowników, którzy otrzymują wynagrodzenie akordowe lub prowizyjne). Wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Pracodawca może też zapewnić dodatkową ochronę

Działaniem, które niezależnie od zmian w przepisach może podjąć pracodawca, jest też zapewnienie dodatkowych zabezpieczeń pracownikom. Nie tylko poprzez zakup środków ochrony osobistej i wprowadzenie reżimu sanitarnego. W związku z pandemią wiele osób zaczęło myśleć o ubezpieczeniach na życie i zdrowie. Nasi eksperci zauważyli, że w ostatnich miesiącach zainteresowanie grupowymi polisami zdrowotnymi wzrasta. Pracodawcy, którzy chcą dodatkowo zabezpieczyć swoich pracowników, powinni zwracać uwagę nie tylko na kwestie związane z pandemią, ale też na inne schorzenia wynikające z charakteru pracy. Polecamy przyjrzeć się Pracowniczym Programom Profilaktycznym.

SALTUS Ubezpieczenia – skontaktuj się z nami!

Specjalizujemy się w grupowych ubezpieczeniach zdrowotnych chroniących pracowników. Pomagamy dbać o zdrowie i zadowolenie zatrudnionych, co minimalizuje liczbę absencji chorobowych. Jesteśmy w stanie zapewnić ochronę ściśle dopasowaną do potrzeb, rozmiaru, charakteru działalności firmy oraz struktury wiekowej zatrudnionych. Współpracujemy zarówno z ogólnopolskimi sieciami medycznymi, jak i wysokospecjalistycznymi przychodniami regionalnymi, dzięki czemu zapewniamy pomoc w każdym zakątku Polski.

Wyróżniki oferty:

  • Brak górnej granicy wieku
  • Możliwość modyfikacji ochrony w trakcie trwania umowy
  • Aplikacja mobilna i telekonsultacje

Dodatkowe korzyści dla pracodawcy:

  • Świadczenia Medycyny Pracy, w tym Pracownicze Programy Profilaktyczne, nie stanowią przychodu pracownika – nie są obciążone CIT i ZUS
  • Pracownicze Programy Profilaktyczne zmniejszają całkowity koszt ubezpieczenia
  • Dobrze dobrana ochrona zmniejsza liczbę i długość absencji chorobowych pracowników