Zachorowania na gruźlicę w Polsce są jednymi z najwyższych w Europie. Co to za choroba i jak się przed nią uchronić?

Nierozpoznana i nieleczona gruźlica utrudnia codzienne funkcjonowanie, jednocześnie bywa trudna w leczeniu. Kluczowe jest, by w porę zdiagnozować chorobę i nie przerywać wyznaczonej przez lekarza terapii. Przed zachorowaniem chroni profilaktyka, czyli badania w ramach programów takich jak Profilaktyka Chorób Układu Oddechowego dostępnych w SALTUS Ubezpieczenia.

Spis treści:

Jakie są przyczyny gruźlicy?

Gruźlica jako choroba bakteryjna obecna jest niemal na całym świecie. Odkryto ją w 1882 roku, a od 1993 roku została uznana przez WHO za chorobę, która stanowi globalne zagrożenie zdrowotne.

Za zakażenie gruźlicą odpowiada prątek gruźlicy – bakteria Mycobacterium tuberculosis. Najczęściej atakuje płuca, ale może też infekować inne struktury ciała. W przeszłości gruźlicę nazywano suchotami, ponieważ w szybkim tempie prowadziła do ciężkiego i nieodwracalnego wyniszczenia, łącznie z utratą masy ciała, gorączką, bladościami i krwiopluciem.

Środowisko medyczne od lat 80-tych XX wieku uważa gruźlicę za poważny problem. Także dziś, mimo nowoczesnych leków i rozwiniętej profilaktyki, leczenie jej wciąż jest dużym wyzwaniem. Znajduje się w pierwszej dziesiątce najczęstszych przyczyn zgonów ludzi na całym świecie.

Jak rozpoznać gruźlicę?

Gruźlica często przebiega bezobjawowo. Symptomy choroby, która rozwinęła się ze stanu uśpienia, uwidaczniają się zwykle np. w przebiegu innych chorób lub na skutek starzenia organizmu.

Niepokoić powinny już pierwsze objawy gruźlicy. Tym bardziej że występują zaledwie u 2-3 proc. zainfekowanych. W postaci objawowej, prątki gruźlicy namnażają się w pęcherzykach płucnych, a to — w dużym uproszczeniu — prowadzi do rozwoju stanu zapalnego.

Do podstawowych objawów gruźlicy, które świadczą o rozwoju groźnej choroby, należą:

  • kaszel z wydzieliną,
  • krwioplucie,
  • bóle w klatce piersiowej,
  • spadek masy ciała,
  • dreszcze i nocne poty,
  • gorączka, osłabienie i zmęczenie,
  • bladość skóry.

Wraz z rozwojem choroby w płucach chorego powstają ziarniny gruźlicze. Jeśli gruźlica nie zostanie w porę zdiagnozowana, ziarniny ulegają martwicy i nieodwracalnie niszczą tkankę płucną chorego. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i szybka diagnostyka, która jest możliwa między innymi w ramach programu Profilaktyka Chorób Układu Oddechowego w SALTUS Ubezpieczenia. Badania takie jak:

  • morfologia krwi z rozmazem,
  • OB,
  • CRP,
  • spirometria,
  • RTG klatki piersiowej,
  • CT płuc,
  • testy alergiczne z krwi oraz skórne,
  • płatkowe testy kontaktowe,
  • punktowe testy skórne

oraz konsultacje lekarzy specjalistów są niezbędne dla zatrudnionych w środowisku pracy, które sprzyja zakażeniu gruźlicą. Są to głównie placówki służby zdrowia, gabinety dentystyczne. Na zachorowanie narażeni są też pracownicy społeczni i policjanci, którzy mają kontakt z ludźmi z różnych środowisk.

Zakażenie gruźlicą – jak do niego dochodzi?

Do zarażenia dochodzi zwykle drogą inhalacyjną (kropelkową) – przez wdychanie prątków, które wydostają się z organizmu podczas kaszlu, kichania, a nawet mówienia. Im dłuższy kontakt z chorym, tym większe prawdopodobieństwo infekcji. Szacuje się, że jedna a osoba może zarazić gruźlicą nawet 15 kolejnych rocznie. Niemniej jednak przebywanie w towarzystwie „gruźlika” nie jest równoznaczne z zachorowaniem.

Inną możliwością zakażenia jest droga pokarmowa. Głównym źródłem bakterii są produkty mleczne od chorego na gruźlicę bydła, ewentualnie mleko niepasteryzowane. W Polsce chorzy raczej nie zarażają się tą drogą.

Nie zawsze prątki trafiają do organizmu od razu. Mają bowiem zdolność przeżywania przez długie miesiące np. w cząsteczkach kurzu. Są jednak wrażliwe na wysoką temperaturę i promieniowanie UV. Prątki gruźlicy dłużej będą utrzymywać się w ciemnym i niewietrzonym biurze lub domu niż w tym, które jest nasłonecznione i często wietrzone.

Prątki gruźlicy trafiają do krwiobiegu, skąd mogą dostać się do niemal każdej tkanki organizmu.

Choroba ta może występować właściwie u każdego, a najczęściej rozwija się u osób:

  • w podeszłym wieku,
  • niedożywionych,
  • nadużywających alkoholu.

Możliwość zachorowania zwiększają złe warunki mieszkaniowe i sanitarne oraz bieda, która na skutek niedożywienia, prowadzi do osłabienia organizmu.

Gruźlica jest szczególnie niebezpieczna, kiedy występuje wspólnie z innymi schorzeniami. Co więcej, może się ujawnić nawet kilkanaście lat od momentu zakażenia. Aktywują ją dodatkowe czynniki jak np.:

  • zakażenie wirusem HIV,
  • choroba nowotworowa,
  • choroby krwi,
  • cukrzyca,
  • krzemica,
  • zażywanie leków immunosupresyjnych,
  • transplantacja,
  • długotrwałe przyjmowanie sterydów.

Czy gruźlica jest wyleczalna?

Prątki gruźlicy pod względem budowy różnią się od innych bakterii. Zwykle są odporne na antybiotyki, dlatego leczenie gruźlicy jest trudne. Liczne są także mutacje wewnątrz genomu, co tylko potęguje lekooporność.

Duże wyzwanie stanowi odpowiedź na pytanie, jak wykryć gruźlicę. W tym celu warto najpierw dowiedzieć się, jakie są rodzaje gruźlicy, bo nie każde zakażenie przebiega w ten sam sposób. Rozróżniamy różne postacie gruźlicy:

  • płuc,
  • opłucnej,
  • węzłów chłonnych,
  • kości i stawów,
  • układu pokarmowego,
  • układu moczowo-płciowego,
  • gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Pulmonolodzy ostrzegają przede wszystkim przed utajoną wersją choroby. Tak zwana gruźlica utajona to nic innego, jak zakażenie prątkiem, które nie daje odpowiedzi immunologicznej, czyli odbywa się bezobjawowo. Mniej groźna, zarówno dla chorego, jak i jego otoczenia, jest gruźlica bez prątkowania, która oznacza, że bakterie nie przenoszą się na inne osoby, a w organizmie chorego nie namnażają się.

Wspomniane wcześniej objawy to pierwszy sygnał, że w organizmie prawdopodobnie rozwija się gruźlica. Badania krwi to podstawowe działanie, które potwierdza lub wyklucza chorobę.

Po diagnozie prowadzona terapia nie może być przerwana, ponieważ prątki mogą się dodatkowo rozmnożyć. Terapia jest długotrwała i wymaga cierpliwości oraz przyjmowania odpowiednich leków.

Gruźlica – profilaktyka

Zamiast leczyć gruźlicę, lepiej zadbać o profilaktykę. W przestrzeni biurowej czy domowej pomaga regularne wietrzenie pomieszczeń. Jest to korzystne nie tylko ze względu na gruźlicę, ale także na szereg innych schorzeń.

Gruźlica jest ściśle związana z warunkami życia, takimi jak odżywianie lub warunki socjalne, pracą oraz sposobami wypoczynku, warto więc zadbać o te elementy codzienności. Wszystko po to, by nie dopuścić do osłabienia układu odpornościowego. Bardzo istotnym elementem jest zatem np. zapewnienie odpowiednich warunków pracy – dobrego nasłonecznienia, oświetlenia i wietrzenia pomieszczeń biurowych.

SALTUS Ubezpieczenia – skontaktuj się z nami!

Specjalizujemy się w grupowych ubezpieczeniach zdrowotnych chroniących pracowników. Pomagamy dbać o zdrowie i zadowolenie zatrudnionych, co minimalizuje liczbę absencji chorobowych. Jesteśmy w stanie zapewnić ochronę ściśle dopasowaną do potrzeb, rozmiaru, charakteru działalności firmy oraz struktury wiekowej zatrudnionych. Współpracujemy zarówno z ogólnopolskimi sieciami medycznymi, jak i wysokospecjalistycznymi przychodniami regionalnymi, dzięki czemu zapewniamy pomoc w każdym zakątku Polski.

Wyróżniki oferty:

  • Brak górnej granicy wieku
  • Możliwość modyfikacji ochrony w trakcie trwania umowy
  • Aplikacja mobilna i telekonsultacje

Dodatkowe korzyści dla pracodawcy:

  • Świadczenia Medycyny Pracy, w tym Pracownicze Programy Profilaktyczne, nie stanowią przychodu pracownika – nie są obciążone CIT i ZUS
  • Pracownicze Programy Profilaktyczne zmniejszają całkowity koszt ubezpieczenia
  • Dobrze dobrana ochrona zmniejsza liczbę i długość absencji chorobowych pracowników