Mimo że dane statystyczne (z 2024 roku), pokazują, że wskaźnik zapadalności na choroby zawodowe w sektorze gospodarki odpadami jest znacząco niższy od średniej (tylko 4,8 przypadku na 100 000 pracowników przy średniej 17,9), to nie wolno umniejszać znaczenia profilaktyki dedykowanej dla pracowników tego sektora.

Pracownicy tej branży są narażeni na rozwój schorzeń układu oddechowego, do których zaliczamy astmę oraz alergie. Ponadto sortowanie i podnoszenie ciężarów może prowadzić do chorób układu mięśniowo-szkieletowego.

Spis treści:

Czym grozi praca z odpadami?

Odpady komunalne to idealne środowisko dla bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów.

Według oficjalnych statystyk choroby zakaźne i pasożytnicze to od lat około 30% wszystkich chorób zawodowych w Polsce. W gospodarce odpadami główne czynniki ryzyka w pracy z odpadami to:

  • czynniki biologiczne – bakterie (salmonella, tężec), wirusy (zapalenie wątroby typu A, B, C, HIV), grzyby, pasożyty,
  • bioaerozole – unoszące się w powietrzu mikroorganizmy wraz z pyłem organicznym,
  • substancje chemiczne – resztki detergentów, leków, nawozów, środków ochrony roślin,
  • ostre odpady medyczne – igły, strzykawki, skalpele trafiające do worków mimo zakazu.

Wpływ pracy przy odpadach na układ oddechowy

W sortowniach odpadów komunalnych powietrze zawiera mieszankę pyłów organicznych, bioaerozoli i cząstek mineralnych. Pracownicy wdychają codziennie wiele różnych mikroorganizmów unoszących się nad taśmami sortowniczymi.

Najczęstsze schorzenia układu oddechowego to:

Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (AZPP) – choroba wywołana pyłem organicznym, która atakuje oskrzeliki, tkankę śródmiąższową i prowadzi do zwłóknień w płucach. Objawy to duszność, kaszel, gorączka pojawiająca się po ekspozycji.

Astma oskrzelowa zawodowa – jedna z najpopularniejszych chorób zawodowych w gospodarce odpadami. Charakteryzuje się świszczącym oddechem, kaszlem, uciskiem w klatce piersiowej. Rozwija się stopniowo przy długotrwałym narażeniu na alergeny i drażniące substancje.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli – wynik ciągłego działania pyłów i bioaerozoli na błonę śluzową dróg oddechowych.

Zespół toksyczny wywołany pyłem organicznym (ODTS) – ostre schorzenie przypominające grypę, pojawiające się po masywnej ekspozycji na zanieczyszczony pył.

Cząstki pyłu mają różne rozmiary i docierają do różnych części układu oddechowego. Największe zatrzymują się w nosie i gardle. Drobniejsze (PM2,5) przenikają głębiej – aż do pęcherzyków płucnych, gdzie są usuwane bardzo powoli. Średni okres przebywania cząstek w pęcherzykach to miesiąc. Ten długi kontakt zwiększa ryzyko trwałych uszkodzeń.

Inne choroby zawodowe – infekcje, alergie, urazy

Oprócz schorzeń układu oddechowego, praca w gospodarce odpadami niesie ryzyko:

Chorób zakaźnych – zapalenie wątroby typu A, B, C (szczególnie u pracowników mających kontakt z nieczystościami płynnymi), tężec, dur brzuszny, toksoplazmoza, syfilis. Zakażenie następuje przez bezpośredni kontakt z odpadami medycznymi lub fekaliami.

Chorób skóry – infekcje bakteryjne i grzybicze, dermatozy kontaktowe, egzemy wywołane substancjami drażniącymi.

Chorób alergicznych – nieżyty nosa, zapalenia spojówek, wysypki skórne w reakcji na alergeny obecne w odpadach.

Urazów mechanicznych – rany kłute od ostrych przedmiotów (szkło, metale, igły), skaleczenia podczas ręcznego sortowania. Każde przerwanie ciągłości skóry to potencjalna brama wejścia dla patogenów.

Profilaktyka zdrowotna – co możesz zrobić jako pracodawca

Profilaktyka zdrowotna w gospodarce odpadami to nie opcja, lecz obowiązek prawny. Kodeks pracy nakłada na Ciebie szereg zadań:

Organizacja pracy z uwzględnieniem zabezpieczenia przed wypadkami i chorobami zawodowymi – właściwe procedury, ograniczenie czasu ekspozycji na szkodliwe czynniki.

Zapewnienie środków ochrony indywidualnej – rękawice przeciwprzecięciowe kategorii II zgodne z normą EN ISO 21420, odzież ochronna przed czynnikami biologicznymi, maski filtrująco-pochłaniające klasy minimum FFP2 lub FFP3, okulary ochronne, obuwie robocze.

Szczepienia ochronne – rozporządzenie Rady Ministrów z 3 stycznia 2012 roku określa wykaz szczepień wymaganych w zależności od rodzaju pracy. Przy usuwaniu odpadów komunalnych obowiązkowe jest szczepienie przeciwko tężcowi. Przy pracy z nieczystościami płynnymi dochodzą szczepienia przeciw: wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i durowi brzusznemu.

Badania profilaktyczne – regularne badania wstępne, okresowe i kontrolne przeprowadzane przez lekarza medycyny pracy. Pozwalają wykryć wczesne objawy chorób zawodowych i wdrożyć leczenie.

Szkolenia BHP – pracownicy muszą znać zasady bezpiecznej pracy z odpadami, procedury postępowania w razie zranienia, objawy chorób zakaźnych wymagających natychmiastowej reakcji.

Pomiary i monitoring środowiska pracy – regularne badania stężenia bioaerozoli, pyłów, substancji chemicznych pozwalają ocenić skalę zagrożenia i dostosować środki ochronne.

Dostęp do prywatnej opieki medycznej – współpraca z przychodniami medycyny pracy oferującymi programy profilaktyczne dedykowane branży gospodarki odpadami.

Warto zainwestować w kompleksowe programy pracownicze obejmujące nie tylko badania obligatoryjne, ale również profilaktykę onkologiczną, profilaktykę chorób układu oddechowego i profilaktykę następstw urazów. Dzięki temu możesz wykryć problemy zdrowotne na wczesnym etapie, kiedy leczenie jest najskuteczniejsze.

Pracownicze Programy Profilaktyczne dla gospodarki odpadami

Dzięki Pracowniczym Program Profilaktycznym (PPP), które proponuje SALTUS Ubezpieczenia możesz zapewnić pracownikom pakiety badań dostosowane do specyficznych zagrożeń występujących w branży.

PPP pozwalają na:

  • wcześnie wykryć schorzenia układu oddechowego – spirometria, RTG klatki piersiowej, konsultacje pulmonologiczne
  • monitorować zdrowie wątroby – markery hepatotropowe (zwłaszcza przy kontakcie z nieczystościami płynnymi)
  • kontrolować stan układu mięśniowo-szkieletowego – badania ortopedyczne, densytometria
  • diagnozować stany zapalne i infekcje – rozszerzona morfologia, wskaźniki stanu zapalnego (CRP, OB)
  • wykrywać nowotwory we wczesnym stadium – pakiety onkologiczne dostosowane do wieku i płci pracowników

SALTUS Ubezpieczenia – skontaktuj się z nami!

Specjalizujemy się w grupowych ubezpieczeniach zdrowotnych chroniących pracowników. Pomagamy dbać o zdrowie i zadowolenie zatrudnionych, co minimalizuje liczbę absencji chorobowych. Jesteśmy w stanie zapewnić ochronę ściśle dopasowaną do potrzeb, rozmiaru, charakteru działalności firmy oraz struktury wiekowej zatrudnionych. Współpracujemy zarówno z ogólnopolskimi sieciami medycznymi, jak i wysokospecjalistycznymi przychodniami regionalnymi, dzięki czemu zapewniamy pomoc w każdym zakątku Polski.

Wyróżniki oferty:

  • Brak górnej granicy wieku
  • Możliwość modyfikacji ochrony w trakcie trwania umowy
  • Aplikacja mobilna i telekonsultacje

Dodatkowe korzyści dla pracodawcy:

  • Świadczenia Medycyny Pracy, w tym Pracownicze Programy Profilaktyczne, nie stanowią przychodu pracownika – nie są obciążone CIT i ZUS
  • Pracownicze Programy Profilaktyczne zmniejszają całkowity koszt ubezpieczenia
  • Dobrze dobrana ochrona zmniejsza liczbę i długość absencji chorobowych pracowników